Transformatie Stadswinkel Tilburg
Met de nieuwe Stadswinkel van Tilburg is een centrale plek ontstaan waar inwoners en bedrijven, in een informele setting, terecht kunnen bij de gemeente en een aantal van haar sociale partners. De transformatie van het oude stadskantoor is volledig circulair uitgevoerd.
Stad met ambitie
De gemeente heeft in 2018 hoge ambities geformuleerd als het gaat over de duurzaamheid en circulariteit van haar eigen huisvesting. De Stadswinkel aan het Koningsplein is een van de eerste circulair en biobased getransformeerde kantoren in Nederland. Het gebouw is zo ontworpen dat al het mogelijke is hergebruikt en ook in de toekomst weer hergebruikt kan worden. Alle nieuw toegepaste materialen en producten zijn gerecycled of van hernieuwbare grondstoffen gemaakt.
Het gebouw, waar ooit de bibliotheek en een deel van de gemeentelijke organisatie waren gehuisvest, is anno 2018 nog een anonieme beige moloch in het midden van de stad. De gemeente Tilburg heeft lef getoond met de beslissing om het gebouw circulair en biobased te transformeren. Aan Common Affairs de uitdaging om deze opgave vorm te geven. Hoe maak je van een gesloten en somber gebouw een aansprekend voorbeeldproject op gebied van circulair transformeren?
Circulariteitsprestatie van gebouwen
Voor het meten van de circulariteit van gebouwen is de "Circulariteitsprestatie van gebouwen" (CPG) ontwikkeld. Met dit beoordelingsinstrument wordt het project getoetst aan de 5 circulaire strategieën: benut het beschikbare; gebruik hernieuwbaar; minimaliseer milieu impact; creëer voorwaarden voor een lange cyclus en creëer voorwaarden voor toekomstige cycli. De gerenoveerde Stadswinkel scoort hoog met een totaalscore van 8,7 op een schaal van 1 tot 10.
Het gebouw scoort hoog omdat bestaande structuren en materialen zoveel mogelijk binnen het gebouw of elders zijn hergebruikt. Nagenoeg alle nieuw toegevoegde elementen zijn bio-based of gemaakt van gerecycled materiaal. De milieu-impact is geminimaliseerd door de hoogwaardig geïsoleerde schil en de energiezuinige installaties. De lange levensduur is geborgd in de grote mate van flexibiliteit in de inrichting. Er is slim nagedacht over de toekomstige sloop door het gebouw losmaakbaar te detailleren en alle materialen vast te leggen in het materialen paspoort.
Houten kroon
Een opvallend kenmerk van de nieuwe Stadswinkel is de hoogwaardig geïsoleerde houten gevel. De 90.000 geschroefde latten, van verschillende dikte, geven het gebouw een ruwe schorsachtige schil. In contrast daarmee zijn de houten kozijnen en vliesgevels blank gelakt. De transformatie is zo uitgevoerd dat alles later weer volledig te demonteren is: kitten en purren was verboden. Het gebouw heeft een kap gekregen om de installaties op een nette manier te integreren en de zonnepanelen in een ideale hoek te kunnen plaatsen. Door het toevoegen van die houten kroon transformeert de oude monoliet in een eigentijds huis van de stad.
Open organisatie
Het gebouw biedt onderdak aan een deel van de gemeentelijke organisatie en de stadswinkel. De hele begane grond met de stadswinkel, het werkrestaurant en het vergadercentrum is vrij toegankelijk voor publiek. De toevoeging van extra vides, nieuwe liften en trappen maken het gebouw licht en uitnodigend en zorgen ervoor dat de kantoorverdiepingen in open verbinding staan met de publiekshal.
Circulair interieur
Ook in het interieur is veel hout toegepast. Daarnaast zijn de toegepaste materialen biobased (kurklinoleum gietvloeren) of gemaakt van gerecyclede producten (tapijttegels gemaakt van oude visnetten en plafonds van gerecyclede Petflessen). Alle meubels zijn losmaakbaar gemaakt met mechanische bevestigingen. Kasten zijn gemaakt van formaldehydevrij plaatmateriaal dat bestaat uit tarwestro en gerecycled hout.
Vergroening
Het sterk versteende Koningsplein is op dit moment een hitte eiland in de binnenstad van Tilburg. Dit is een opgave op het niveau van de stad. Ontwerpbureau ZUS heeft een landschapsplan gemaakt voor de vergroening van het openbaar gebied rond de Nieuwe Stadswinkel. Het Koningplein transformeert daarbij tot ‘Koningswei’, de groene plek die het lang geleden ook was.
Klimaatadaptief en natuurinclusief
De twee platte daken zijn als daktuin ingericht met als doel het groen maximaal beleefbaar te maken vanuit de kantooromgeving en vanaf de straat. Door te kiezen voor een ecosysteem van samenwerkende soorten wordt de biodiversiteit versterkt. De beplanting is zo samengesteld dat het vogels, bijen en hommels, vlinders en andere insecten aantrekt. Op de daken wordt ook het regenwater opgevangen en gebufferd.
Centrum van dienstverlening
De Stadswinkel is de nieuwe plek waar inwoners terecht kunnen voor allerlei vormen van dienstverlening zoals een rijbewijs, huwelijksvoltrekking maar ook voor hulp rondom schuldenproblematiek of het aanvragen van een uitkering. Het is straks de plek waar een groot deel van de medewerkers aan het werk gaat.
Icoon van circulariteit
De Stadswinkel in Tilburg is het bewijs dat nadenken over circulariteit niet langer geassocieerd hoeft te worden met een geiten-wollen-sokken-imago. Het nadenken over circulariteit heeft hier geresulteerd in een tot de verbeelding sprekende nieuwe architectuur.
| Oplevering | 2023 |
| Interieur | Common Affairs |
| Opdrachtgever | Gemeente Tilburg |
| Constructeur | IMd raadgevende ingenieurs |
| Adviseur installaties | Nelissen ingenieursbureau |
| Bouwkunding aannemer | BINX Smartility |
| Fotograaf | Arjen Veldt |